(felieton) Kultura korzystania z autobusów miejskich

Ciąg dalszy życia w małym miasteczku powiatowym jakim są Bartoszyce.

To pierwsza obserwacja po której poczynieniu poczułem, że jestem w innym świecie. Tutaj mało kto kupuje bilety na podróż w sklepie, zazwyczaj robią to u kierowcy. Z tego powodu, pojazd stoi na przystanku nawet minutę, a na początku miesiąca i dłużej - gdy to dojdą ci, chcący naładować kartę miejską. Dlatego wygląda to trochę jak rodzinny interes niż biznes - wielokrotnie widziałem, jak ktoś biegł za autobusem i kierowca sam się zatrzymywał, ewentualnie czekał aż przebiegnę te 100 metrów. Albo też pasażerowie krzyczeli, żeby się zatrzymał. Najbardziej kuriozalny przypadek - gdy biegłem w kierunku autobusu i ten odjechał, gdy byłem 10 metrów od niego... ale nie na chama, tylko podjechał do mnie ten kawałek i cześć, wsiadaj, a teraz do gwiazd i jeszcze dalej.

Dla człowieka mieszkającego w dużym mieście było to nie do pojęcia. Nie wiem, czy wiecie jak to tam wygląda: tam to biznes oparty na wzajemnym szacunku wszystkich pasażerów. Jesteś na miejscu wcześniej, autobus zatrzymuje się na góra 10 sekund, i w dupie ma, czy wszyscy zdążą. To ich wina, i wszyscy to rozumieją. Wszyscy się śpieszą gdzieś, więc są punktualnie, i nie robią z siebie centrum wszechświata. A nawet jeśli będą mieli na to ochotę, to szybko zostanie im to wybite z głowy. Bilet trzeba mieć ze sobą wcześniej, bo kierowca może zignorować twoją prośbę, jeśli czas postoju został przekroczony. I zawsze trzeba mieć odliczoną kwotę, bo tamten nigdy nie wyda. Małe, oczywiste rzeczy, do których musiałem się dostosować, wydawały mi się takie same dla całego świata.

I wtedy dostrzegłem tę główną różnicę w mentalności tutejszych i tamtejszych. Tutejsi nie wytrzymaliby presji takiej Warszawy. To z czasem było coraz wyraźniejsze.

Choćby temat starszych osób. W Warszawie to oczywiście codzienność, ale i codzienna kłótnia innych pasażerów. Ktoś usłyszy babcię narzekającą głośno, że młodzi siedzą a ona musi stać, to wstanie ktoś i każe jej zamknąć ryj. Tutaj na początku słyszałem prawie codziennie takie kwestie, a ja się trzymam swoich zasad i nie reaguję na zachowanie pasywno-agresywne. Jakby mnie poprosiła to oczywiście to zrobię. Jedną z tych kobiet znałem z pracy, więc porozmawiałem z nią, pokazałem jak to wygląda z mojej strony, ona opisała głębiej jak to wygląda z jej (wychowanie z pierwszej połowy XX wieku itd.), i na tym się skończyło. Może to przypadek, może teraz już zawsze znajdują miejsce do siedzenia, ale nie słyszałem podobnego narzekania od tamtej pory.

Nie rozumiem, w jaki sposób większość tych ludzi nie wpadło, by zdejmować tobołki z pleców. Zamiast tego wolą zajmować dwa razy więcej miejsca. Zresztą same plecaki też są trochę nie teges, przez starość zluzowane i zwisające im do dupy i niżej. Wciąż nie zorientowali się, że można by coś z tym zrobić. Poczucie przestrzeni to chyba jakiś odgórny problem, bo większość wolałaby wejść do autobusu i po przekroczeniu progu zostać tam gdzie stanęła. Możliwość wejścia głębiej i zrobienia miejsca jest poza ich percepcją, tak jak z tym plecakiem. Szczytem absurdu jest pewna kobieta z dzieckiem na wózku, która wjeżdża i zatrzymuje się w drzwiach. Co mogę zrozumieć, bo tłok zazwyczaj jest (ale jak go nie ma to i tak zostaje w drzwiach), ale codziennie łeb mi eksploduje na kolejnych przystankach, gdzie zamiast wyjść na moment z wózkiem i przepuścić wychodzących... ona woli zostać w drzwiach, blokować prawie całe przejście ino obrócić wózek tak, by była mała przegródka obok, żeby można się było przecisnąć. Dosłownie. Absolutna akceptacja pasażerów, chyba nawet nikogo takie zachowanie nie dziwi.

To nie jest tak, że nie ma rozmów w autobusie. Ale ilekroć dosiadam się do kogoś siedzącego przy oknie to podróż mija w milczeniu do samego końca, gdy ta osoba wychodzi i zamiast rzucić "Przepraszam" lub "Tu wysiadam", oni wolą, nie wiem, przeskoczyć nade mną. Pewnego dnia będę miał tak wyjebane, że im na to pozwolę, ale do tego czasu wstaję i ustępuję, by mogli wyjść. Żadnego dziękuję, wzrok w podłogę i do jutra. Takie detale pozwalają mi mieć pewność, że ci ludzie po przeprowadzce do dużego miasta by zginęli. Nie przetrwaliby i już.

Pozostaje mi być przykładem - sam przecież też uczyłem się tych i innych rzeczy przez obserwację. Nikt mnie nie instruował, uczyłem się przez doświadczenie. A poza tym, Garret nie ma powodu by narzekać. Przestało mnie to dziwić, śmieszyć, teraz jest tylko obojętne. Nie ma cyganek ani też bezdomnych żebrzących podczas podróży. Nie ma pana z akordeonem grającym powojenne nuty. Ale książkę nadal można poczytać.

Poza tym, jest to dosyć przygnębiające doświadczenie na dłuższą metę, ponieważ po jakimś czasie zaczynasz rozpoznawać twarze wszystkich, gdzie wsiądą i kiedy wysiądą, nawet gdzie usiądą. Bardzo rzadko jest to zmienione. Każdy dzień wygląda tak samo. W stolicy możesz jeździć codziennie tą samą linią o tej samej godzinie przez lata i nie rozpoznać nikogo. Tam jest zbyt dużo życia.